ทางใบพัด

เมื่อสุดสัปดาห์ที่ผ่านมาผมกลับบ้านต่างจังหวัด ครั้งนี้แปลกกว่าปรกติทุกครั้งซึ่งผมมักจะไม่ได้ออกไปไหนเลยนอกจากนั่งๆนอนๆอยู่ที่บ้านซึ่งอยู่ในตัวเมือง อย่างมากก็ขับรถไปส่งแม่ไปเล่นไทเก็กตอนเย็น ซื้อผลไม้ในตลาด หรือว่าแวะไปห้างโลตัส แต่คราวนี้ได้มีโอกาสไปนอกอำเภอเมือง แบบว่าข้างทางมีแต่นาข้าวถนนช่องทางเดียว แต่ที่ผมค่อนข้างแปลกใจก็คือถนนหนทางเป็นคอนกรีตหมดแล้ว (ไม่ใช่ลาดยางด้วยนะ)

บ้านที่ผมแวะไปกำลังจะมีงานทอดกฐินในวันรุ่งขึ้น แม่ผมต้องการจะเอาซองไปช่วยทำบุญ แม่ผมบอกว่าเจ้าของบ้านเพิ่งขายที่ได้สิบห้าล้าน ผมก็ถามว่าขายที่ให้ใคร แม่ผมก็นึกคำไม่ออก ผมก็พยายามถามว่า ขายไปทำโรงงาน หรือ เวนคืน แม่ผมก็บอกว่าไม่ใช่ จนพักใหญ่ๆ ถึงบอกออกมาได้ว่า ขายที่เพราะเอาไปทำ "ใบพัด" ไม่แน่ใจว่ารู้จักกันหรือเปล่าแต่ผมรู้ทันทีว่าแม่ผมหมายถึง ทางเลี่ยงเมือง (Bypass)

ผมไม่ได้ยินคำนี้มานานแล้วเหมือนกัน เพราะย้ายมาอยู่กรุงเทพฯเกือบยี่สิบปีได้แล้ว (นึกแล้วยังใจหาย) ตอนได้ยินคำนี้ครั้งแรก ผมน่าจะยังอยู่ประมาณชั้นประถม ก็ไม่รู้ด้วยซ้ำว่ามันเป็นภาษาอะไรกัน ฟังดูมันแปลกๆไม่เหมือนคำภาษาไทย บายก็ไม่มีความหมาย (ยังไม่ฉลาดพอที่จะนึกถึงคำว่าบายศรี)พาสก็ไม่มีความหมาย เห็นเรียกกันแต่ บายพ้าด บายพ้าด ก็งงๆ ผมเข้าใจว่าเด็กต่างจังหวดที่อยู่อำเภอเมืองร่นเดียวกับผม น่าจะเคยได้ยินคำนี้เพราะช่วงยี่สิบปีก่อนนึกย้อนไปแล้ว ผมเข้าใจว่าเป็นช่วงที่มีการขยายทำทางทั่วประเทศอย่างรวดเร็วที่สุด ทางเลี่ยงเมืองย่อมเป็นสิ่งแรกๆของสมัยนั้น เพราะตามตัวเมืองต่างจังหวัดเริ่มมีปัญหารถเยอะ เพราะการขนส่ง มากขึ้น มีแต่รถบรรทุก และเมืองไทยเราอาศัยการขนส่งทางถนนมากๆ และระบบขนส่งอื่นค่อนข้างขาดแคลน (โดยเฉพาะทางรถไฟ วันก่อนได้ข่าวว่าพม่ามีรถไฟรางคู่เกือบพันกิโลเมตรใช้แล้วแต่ของไทยเรายังเป็นรางเดี่ยวอยู่เลย)

ที่บ้านหลังที่ว่าที่จัดงานทอดกฐิน ผมได้ความรู้ใหม่เกี่ยวกับขนมไทยว่านอกจาก ขนมเม็ดขนุนแบบที่เราเคยกินที่เป็นสีทองที่ทำจากไข่แดงแล้ว ยังมีอีกแบบคือ เม็ดขนุนทอด ซึ่งทำจากไข่ขาว วิธีทำก็คล้ายกันคือ ไส้ข้างในเป็นถั่วเขียวกระเทาะเปลือกกวนกับมะพร้าวและน้ำตาลปั้นเป็นก้อน เสร็จแล้วโปะด้วยแป้งข้าวเจ้าแล้วชุบไข่ขาว (คนทำบอกว่าต้องชุบแป้งก่อนเพราะไม่งั้นไข่ขาวจะไม่ติด) แล้วนำไปทอดน้ำมัน

ผมถามคนทำ (ซึ่งช่วยกันทำหลายขั้นตอนนับเป็นกว่าสิบคน โดยเฉพาะงานกวนถั่วเขียวดูจะเป็นงานหนักมากต้องทำสองคนในกระทะใบใหญ่ใบเดียว) ว่าทำไมไม่เคยเห็นเม็ดขนุนทอดขายที่ไหน เค้าก็ใจดีเล่าให้ฟังว่า มันยุ่งยากและเปลือง เพราะต้องทอดน้ำมัน ผมลองกินดูก็อร่อยดี แต่ไม่ค่อยแน่ใจว่าที่ไม่มีใครทำขายเพราะเหตุผลนี้จริงๆ พร้อมทั้งถามต่อว่า ปรกติไข่ขาวใช้ทำอะไร เค้าก็บอกว่า เอาไปทำสังขยา (กินมาตั้งนานไม่เคยรู้ด้วยซ้ำว่าใส่ไข่ขาวด้วย)

ผมถามแม่และเพื่อนแม่ดูก็ไม่มีใครเคยกิน หรือเคยเห็นมาก่อน ก็เลยสงสัยว่าใครเคยกินเม็ดขนุนทอดบ้าง?